Wat zijn spataderen?
Spataderen (medische termen: varices, varicosis of varicositas) zijn uitgezette aderen die, vooral op de benen, verschijnen als kronkelige bundels die soms als zwellingen in de vorm van knopen uitsteken op het oppervlak van de huid.
Symptomen van spataderen
Spataderen zijn gemakkelijk te zien en te voelen. In tegenstelling tot de bezemrijsvarices, die doorgaans onschadelijk zijn, kunnen spataderen ernstige symptomen veroorzaken. Ze zijn bovendien vaak een teken van een dieperliggende veneuze ziekte.
- Vermoeide benen
- Zware benen
- Gezwollen benen
- Nachtelijke krampen in de benen
Mensen met spataderen hebben vermoeide en zware benen, meestal 's nachts, nadat ze de hele dag hebben gestaan of gezeten, maar ook in warm weer. De enkels kunnen ook gezwollen zijn in de avond, omdat er zich vocht heeft verzameld in de weefsels. U kunt deze symptomen verlichten door te bewegen of te gaan liggen. Veel mensen met spataderen hebben 's nachts ook kramp in hun kuiten.
Hoe ontstaan spataderen?
Spataderen ontstaan als de aderen wijder worden en de kleppen in de aderen zich daardoor niet langer goed kunnen sluiten en gaan lekken. Artsen noemen dit klepregurgitatie of klepincompetentie. Het bloed stroomt te langzaam terug naar het hart, hoopt zich op in de aderen en zet ze geleidelijk uit. Spataderen zijn niet enkel een teken van veroudering, omdat ze ook kunnen voorkomen bij jongeren en mensen met een genetische aanleg. Daarnaast zijn er risicofactoren, zoals staand werk, overgewicht (obesitas) en hartziekten. Spataderen kunnen ook ontstaan tijdens de zwangerschap.
Spataderen diagnosticeren
Voor een exacte diagnose onderzoekt de arts de omvang van de veneuze insufficiëntie en controleert of dieper liggende aderen ook verantwoordelijk zijn voor de spataderen. De volgende medische procedures worden gebruikt bij het diagnostisch onderzoek van spataderen:
- Duplex-onderzoek (link naar duplex-onderzoek)
- Echografie (link naar echografie)
- Doppler-onderzoek (link naar Doppler-onderzoek)
Wat gebeurt er als spataderen niet worden behandeld?
Als ernstige spataderen (varicositas) niet behandeld worden, kan dat leiden tot ernstige risico's voor de gezondheid. Chronische veneuze insufficiëntie leidt tot toenemende aandoeningen van de bloedsomloop met deze gevolgen:
- veranderingen van de huid
- eczeem
- pijnlijke veneuze zweren
- open veneuze beenzweren (ulcus cruris)
Naarmate de ziekte voortschrijdt, kunnen de spataderen ontstoken raken en kunnen er bloedstolsels ontstaan (trombi) die uiteindelijk kunnen leiden tot een longembolie.
Hoe worden spataderen behandeld?
Medische compressiekousen zijn de ziekte-modificerende vorm van de behandeling voor spataderen. Deze kousen oefenen mechanische druk uit op de vaten, waardoor de diameter van de vaten afneemt en het bloed sneller kan stromen. Dankzij de drukgradiënt die afneemt van de enkel naar boven, hoopt het bloed zich niet langer op in de benen.
Preventieve maatregelen
U kunt spataderen en andere veneuze aandoeningen het beste voorkomen door consequent medische compressiekousen met een lichte compressie (bijv. compressieklasse 1) te dragen.
Als u nog geen veneuze ziekte hebt (medische indicatie), moet u de compressiekousen zelf betalen. Deze investering in uw gezondheid is echter elke euro waard, vooral omdat compressiekousen ten minste zes maanden meegaan als u er goed mee omgaat. Uw arts kan u tweemaal per jaar medische compressiekousen voorschrijven als ze medisch noodzakelijk zijn.
Preventief compressiekousen dragen wordt aanbevolen in de volgende gevallen:
- U hebt erfelijk slap bindweefsel. Dit is vaak het geval als er bij uw naaste familieleden spataderen en andere veneuze aandoeningen voorkomen.
- U hebt een baan waarbij u regelmatig lang moet zitten, staan of hurken. De gewrichts- en spierpompen kunnen alleen optimaal werken tijdens beweging, waarbij de vaten worden leeggepompt door de activiteit van de spieren.
- U lijdt aan chronische constipatie. De druk op de buikholte is dan groter en dat vormt een extra belasting voor de aderen.
- U drinkt regelmatig (veel) alcohol. Alcohol verwijdt de bloedvaten.
- U bent zwanger of bent net bevallen, of u neemt de pil of een hormoonpreparaat voor de menopauze. Hormonale veranderingen bevorderen spataderen.
- U moet lang zitten of staan in speciale situaties – bijvoorbeeld tijdens lange reizen (vooral vliegreizen) of als u op beurzen werkt. In deze omstandigheden is het zelfs voor mensen met gezonde aderen verstandig om speciale compressiesokken of -kousen te dragen.
Tips voor het dagelijks leven.
- Doe zo veel mogelijk aan lichaamsbeweging. Verander vaker van positie – leg uw benen af en toe omhoog.
- Eet gezond en evenwichtig.
- Val af als u te zwaar bent.
- Draag loszittende, comfortabele kleren.
- Kies comfortabele schoenen met lage hakken.
- Spoel uw voeten regelmatig af met koud water. Wisseldouches versterken het bindweefsel.
- Plan in uw dagelijkse routine regelmatig 10 minuten oefeningen voor de aderen in.
- Draag steunzolen als u platvoeten of spreidvoeten hebt.
- Draag medische compressiekousen of -sokken.