Lipoedeem – een erfelijke aandoening van de verdeling van het vetweefsel
Lipoedeem is een erfelijke chronische aandoening waarbij de verdeling van het vetweefsel over de dijen, onderbenen en heupen verstoord is.
Ziekteverschijnselen
In tegenstelling tot lymfoedeem treedt lipoedeem steeds symmetrisch op. Daarbij doen zich "zuilachtige" veranderingen en deformaties van de benen voor. Typisch zijn billen en heupen in de vorm van een "rijbroek".
Als de aandoening zich verder naar beneden uitbreidt, lijkt dit op een "zouavenbroek" daar de deformaties in de regel aan de enkel van de voet stoppen, maar het vet overlapt. Lipoedeem is pijnlijk bij druk en aanrakingen. In vergevorderde stadia veroorzaken strakker zittende kledingstukken pijn. In tegenstelling tot lymfoedeem is de "Proef van Stemmer" bij lipoedeem steeds negatief.
Rijbroek
Bij een zogenaamde rijbroek zijn er ophopingen van vet op het zitvlak, de heupen en de binnenkant van de knieën. Dit beeld komt vrijwel uitsluitend bij vrouwen voor.
Voedingsresistente ophopingen van vet
Vooral vrouwen met een slanke romp worden getroffen door lipoedeem. Als de vetophopingen niet verdwijnen door te diëten of te sporten, kunnen ze een teken zijn van lipoedeem, een aangeboren aandoening waarbij de verdeling van vetweefsel verstoord is.
Een ander teken van lipoedeem is de gevoeligheid voor het ontstaan van spinnetjes en blauwe plekken, en pijn bij aanraking en druk. Anders dan bij lymfoedeem, worden beide benen – en soms ook de armen – getroffen.
Overzicht van herkenningstekens voor lipoedeem:
- Negatieve "Proef van Stemmer"
- Symmetrische zwellingen
- Pijn bij druk en aanrakingen, scheurende pijn
- Vaak "nesten" met gesprongen adertjes aan de zijkant van de bovenbenen
- Aanleg voor blauwe plekken
- Familiaire predispositie
- Huid zacht, knobbeltjes, typische putjes
- In bepaalde gevallen is de aandoening ook zichtbaar aan de armen
Risicofactoren en oorzaken
Lipoedeem komt vrijwel alleen voor bij vrouwen en meisjes. Daarom vermoeden de deskundigen dat er een hormonale oorzaak is voor lipoedeem. In de regel begint lipoedeem tegen het einde van puberteit, tijdens de zwangerschap of menopauze. De gevoeligheid voor lipoedeem lijkt bovendien genetisch bepaald te zijn.
Preventie
Bij voorstadia van lipoedeem kunnen behandelingen in schoonheidssalons goede resultaten opleveren.
Geschikt zijn:
- Balancer: een soort intermitterende compressietherapie
- Bodyform systemen: elektrisch gestimuleerde spierarbeid van de bovenbeen- en buikspieren
- Lipolyse: lange naalden met een lage spanning worden door het vetweefsel van de onderhuid geschoven
Belangrijk: Na de behandeling dienen medische compressiekousen gedragen te worden, anders zullen de vetcellen zich weer onmiddellijk volzuigen.
Tips voor het dagelijks leven met lipoedeem
Lymfoedeem is een chronische ziekte. Naast medische therapie zal wat u zelf doet bepalen hoe goed u kunt leven met oedeem.
- Huidverzorging: hygiëne is met name belangrijk voor patiënten met oedeem. Reinig en verzorg uw huid altijd met pH-neutrale verzorgingsproducten. Gebruik geen deodorant op gebieden met oedeem.
- Comfortabele kleding: draag altijd ruimvallende kleding en comfortabele schoenen met lage hakken. Draag geen strakke riemen of krappe bh's.
- Evenwichtige voeding: de vetophopingen bij lipoedeem worden niet veroorzaakt door overgewicht. Daarom kunnen ze niet worden bestreden door een dieet te volgen. Het is echter wel nuttig om af te vallen en aan sport te doen (met compressie). U moet hoe dan ook voorkomen dat u zwaarder wordt. Als u te zwaar bent, zou u zeker moeten proberen af te vallen tot u een body mass index (BMI) hebt tussen 19 en 25 en die te behouden.
- Geneesmiddelen: Helaas reageert lipoedeem niet op pillen of zalf.
- Sport: sporten is raadzaam, maar alleen als u uw compressiekousen of bandages draagt. Zonder compressie zou de omtrek van uw benen nog meer toenemen. De volgende sporten worden vooral aanbevolen: wandelen (in een stevig tempo), trekken, aerobics. Andere goede sporten zijn aquagym en zwemmen. Hierbij hebt u geen compressiekleding nodig omdat de waterdruk werkt als compressie.
Lipoedeem – treft hoofdzakelijk vrouwen
Lipoedeem komt vrijwel uitsluitend voor bij vrouwen. Diëten en sporten bestrijden lipoedeem niet, maar compressietherapie bereikt goede resultaten. De therapie voorkomt dat het oedeem zich verder ontwikkelt. U kunt er dus zeker van zijn dat u iets kunt doen aan uw oedeem.
Hoe wordt lipoedeem behandeld?
Compressiekousen beperken lipoedeem of houden het ten minste stabiel. In stadium 1 kunnen vaak naadloze, rondgebreide compressiekousen in CCL 2 of 3 worden gebruikt. In de meeste gevallen raden deskundigen echter vlakgebreide compressiezorg aan.
De kousen dienen bij voorkeur elke dag te worden gedragen, maar ten minste drie dagen per week (en ook tijdens sportactiviteiten). Uw arts of het gespecialiseerde personeel in uw zorgwinkel zal u graag raad geven. Patiënten in stadium 2 gebruiken vlakgebreide compressiekousen (met naad).
In stadium 3 wordt een complexe therapie voor complexe fysieke ontstuwing toegepast, net als bij lymfoedeem. Dit begint in fase 1 met manuele lymfedrainage, gevolgd door het aanbrengen van een compressieverband. Hierna komt de onderhoudsfase, waarin compressiekousen worden gedragen. Ook hier worden vlakgebreide modellen gebruikt. Deze kousen bieden een zo stabiel mogelijke druk omdat het materiaal minder elastisch is.
Een andere vorm van behandeling: liposuctie
Een andere vorm van behandeling is liposuctie. Na deze procedure kunnen er oneffenheden in de huid ontstaan. Door speciale compressiekousen te dragen kan dit grotendeels worden voorkomen. Vraag uw arts of liposuctie raadzaam voor u is, voordat u daartoe besluit.
Samenvatting: als uw benen, heupen of zitvlak dikker worden, denk dan niet alleen aan een dieet. Vraag uw huisarts (fleboloog) of u misschien lipoedeem hebt. Als dat zo is, volg dan de aanbevolen behandeling en doe aan sport - maar vergeet dan nooit uw compressiekousen. Zorg ervoor dat u gezond en evenwichtig eet. Dat houdt u fit en op de been – zelfs met lipoedeem.